Jednym z wyjątkowych miejsc w Loreto jest Polski Cmentarz Wojenny – jedna z czterech nekropolii polskich żołnierzy, którzy zginęli we Włoszech podczas II wojny światowej. Pochowani tutaj zostali żołnierze, którzy zginęli podczas walk w regionie Marche. Ich odwaga jest częścią historii miasta, a pamięć o nich jest nadal pielęgnowana.
Otoczone XVI-wiecznym murem Loreto zostało wyzwolone podczas II wojny światowej przez polskich żołnierzy 2. Korpusu Polskiego dowodzonego przez generała Władysława Andersa (1892-1970). Wielu z nich zginęło w bitwach pod Loreto, Ankoną, w bitwie nad rzeką Metauro i na Linii Gotów. Wtedy to zapadła decyzja o pochowaniu ich ciał w Loreto, u stóp Bazyliki Matki Bożej Loretańskiej.
To miejsce nie zostało wybrane przypadkowo. Oprócz wyzwolenia miasta, Polacy pomogli uratować bazylikę, którą uratowali przed płomieniami, gdy zajęła się ona ogniem po jednym z niemieckich bombardowań. Dziś to wyjątkowe wydarzenie w historii miasta upamiętnia jeden z witraży w bazylice, przedstawiający Polaków ratujących ten wyjątkowy zabytek przed ogniem, mimo toczących się wokół walk zbrojnych.
Polski Cmentarz Wojenny znajduje się na zboczu w pobliżu Sanktuarium Santa Casa w Loreto. Został zaprojektowany w taki sposób, aby oferować amfiteatralny widok na morze i Ankonę. Nekropolia znajduje się na trzech tarasach prowadzących w stronę bazyliki Loreto. Groby żołnierzy ułożone są w równych rzędach, imitując formację. Na terenie cmentarza znajduje się wiele polskich symboli narodowych, powiewa polska flaga. Znajduje się tu również wysoki kamienny ołtarz, w którego centrum widzimy marmurową płaskorzeźbę Matki Boskiej Ostrobramskiej. Nieco niżej można zobaczyć płaskorzeźbę przedstawiającą Krzyż Virtuti Militari (najwyższe polskie odznaczenie wojskowe za bohaterstwo i odwagę) oraz insygnia 2. Korpusu.
Cmentarz został założony w 1944 roku. Pochowano tu 1112 oficerów i żołnierzy 2 Korpusu Polskiego oraz jednostek przydzielonych do Korpusu, którzy polegli w walce lub zmarli od ran, polegli na froncie adriatyckim, w bitwach pod Ankoną i Loreto, nad rzeką Metauro oraz na Linii Gotów.
Spacerując po cmentarzu można zauważyć, że pochowani są tu polscy żołnierze wielu wyznań. Większość pochowanych tu żołnierzy to katolicy, ale znajdują się tu również groby żołnierzy wyznania: prawosławnego, mojżeszowego, ewangelickiego i muzułmańskiego.
Po zwiedzeniu cmentarza warto udać się na plac Jana Pawła II, który znajduje się przed bazyliką. Roztacza się z niego fascynujący widok na polską nekropolię i całą okolicę. To idealne miejsce, aby zatrzymać się na chwilę i w ciszy uczcić pamięć żołnierzy, których wojna rzuciła tak daleko od ojczyzny i którzy nigdy do niej nie wrócili.
Historia jest narzędziem budowania tożsamości narodowej. Zrozumienie, w jaki sposób historia kształtuje teraźniejszość, jest nie tylko interesującym badaniem przeszłości, ale także kluczowym elementem zrozumienia wpływu historii na nasze życie.
Poznanie dawnych dziejów pozwala nam lepiej zrozumieć świat, w którym żyjemy, i wydarzenia, które na nas wpływają. W ten sposób możemy uniknąć popełniania tych samych błędów i budować lepszą przyszłość.
Będąc w Loreto, koniecznie odwiedźcie tamtejszy Polski Cmentarz Wojenny.
